علت لرزش خودرو در حالت درجا + روش رفع ایراد
پشت چراغ قرمز ایستاده‌اید که ماشین به‌صورت ناگهانی و بی‌دلیل شروع به لرزیدن می‌کند. این صحنه برای بسیاری از راننده‌ها آشناست و در همه خودروها دیده می‌شود. لرزش خودرو در حالت درجا دلایل مختلفی دارد؛ از خرابی دسته‌موتور گرفته تا مشکل در سیستم کلاچ یا حتی کثیفی دریچه گاز. خوشبختانه، با تشخیص دقیق علت و انجام سرویس‌های دوره‌ای می‌توان جلوی بدتر شدن وضعیت و هزینه‌های سنگین تعمیرات را گرفت. در این مطلب از مجله دانستنی‌های تپسی به ۱۲ علت لرزش خودرو در حالت درجا و روش‌های رفع آن‌ها می‌پردازیم.
دلایل و راهکارهای لرزش خودرو در حالت درجا در یک نگاه
قبل از بررسی هر علت لرزش خودرو در حالت درجا، بد نیست که نگاهی کلی به همه آن‌ها بیندازید. در این بخش به‌طور فشرده مهم‌ترین عوامل ایجاد علت لرزش خودرو در حالت درجا را مرور می‌کنیم و برای هر مورد، نشانه‌ها و روش‌های رفع ایراد را در قالب یک جدول ارائه می‌دهیم.
جدول زیر به رانندگان کمک می‌کند تا سریع‌تر علت را شناسایی کرده و نسبت به رفع آن اقدام کنند.
| دلایل | نشانه‌ها | راه‌حل |
| مشکلات سیستم سوخت‌رسانی | افت شتاب، احتراق ناقص | تمیز کردن انژکتور، تعویض فیلتر، بررسی پمپ |
| سیستم جرقه‌زنی معیوب | بد استارت خوردن، مصرف سوخت بالا | تعویض شمع و وایر، بررسی کوئل |
| تراکم نامساوی سیلندرها | دود غیرعادی، افت توان | تست کمپرس، تعمیر سوپاپ یا رینگ |
| مشکلات مکانیکی موتور | صدای تق‌تق، لرزش ثابت | بالانس میل‌لنگ، تعویض یاتاقان |
| خرابی دسته‌موتور | لرزش محسوس در کابین | تعویض دسته‌موتور فرسوده |
| خرابی اگزوز یا کاتالیزور | افت شتاب، صدای غیرعادی | تعویض کاتالیزور، تعمیر اگزوز |
| مشکلات کلاچ | لرزش هنگام نیم‌کلاچ | تعویض دیسک و صفحه |
| کثیفی دریچه گاز و سنسور | نوسان دور موتور | شست‌وشو، تعویض سنسور |
| گرفتگی یا نشتی سیستم خلا | ناپایداری دور موتور، صدای سوت | بررسی شیلنگ‌ها، تعویض اتصالات |
| خرابی سیستم خنک‌کاری | بالا رفتن دمای موتور، لرزش درجا | تعویض ترموستات، تعمیر فن رادیاتور |
| خرابی سنسور دور موتور | استارت نخوردن گاه‌به‌گاه، لرزش ناگهانی | دیاگ ECU، تعویض سنسور |
| ایراد در ECU یا سنسورهای اصلی | چراغ چک روشن، مصرف سوخت بالا | ریست ECU، تعویض سنسور اکسیژن یا MAF |
1. مشکلات سیستم سوخت‌رسانی
وقتی انژکتورها کثیف باشند یا پمپ بنزین درست کار نکند، مخلوط هوا و سوخت ناقص می‌شود. در نتیجه، بدون اینکه حرکت کنید، موتور خودرو دچار لرزش می‌شود. این مشکل معمولاً روی شتاب خودرو هم اثر منفی می‌گذارد. طبق تجربه تعمیرکاران باتجربه در تعمیر خودروهای داخلی مثل پژو ۴۰۵، انسداد فیلتر سوخت یکی از شایع‌ترین دلایل است.
در برخی موارد، فیلتر سوخت مسدود شده و باعث کمبود سوخت‌رسانی می‌شود. این کمبود به‌ویژه در حالت درجا، فشار بیشتری به موتور وارد می‌کند و لرزش آن را افزایش می‌دهد. استفاده از بنزین بی‌کیفیت نیز یکی از عوامل مهم این مشکل است؛ زیرا ناخالصی‌های موجود در آن، مسیر سوخت را مسدود می‌کنند.
از جمله راهکارها برای برطرف کردن این مشکل:
- استفاده از بنزین باکیفیت و تعویض منظم فیلتر سوخت
- بررسی فشار سوخت طبق دفترچه فنی ایران‌خودرو
- شست‌وشوی انژکتورها در سرویس‌های دوره‌ای
2. سیستم جرقه‌زنی معیوب
شمع‌ها، وایرها و کوئل‌ها وظیفه ایجاد جرقه در زمان مناسب را دارند. بنابراین، اگر این سیستم ضعیف عمل کند، احتراق ناقص شده و موتور شروع به لرزش می‌کند. خیلی اوقات، رانندگان پراید و سمند با مشکل بد استارت خوردن صبحگاهی و لرزش درجا مواجه می‌شوند. در این شرایط، علت لرزش خودرو در حالت درجا، خرابی شمع‌هاست.
همچنین، شمع‌های فرسوده یا تنظیم نبودن فاصله الکترودها از دلایل رایجی هستند که به‌راحتی با تعویض یا تنظیم مجدد رفع می‌شوند. در برخی موارد، سیم‌کشی یا اتصالات برقی جرقه‌زنی دچار خوردگی یا پارگی می‌شود. این موضوع به‌ویژه در خودروهای قدیمی شایع است و باعث اختلال در انتقال جریان الکتریکی می‌شود.
نشانه‌ها و روش‌های رفع این مشکل را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| نشانه‌های رایج | علت لرزش خودرو در حالت درجا | راهکار پیشنهادی |
| بد استارت خوردن در صبح | شمع فرسوده | تعویض شمع‌ها طبق جدول نگهداری خودرو |
| افزایش مصرف سوخت | کوئل معیوب | تست کوئل و در صورت لزوم تعویض |
| لرزش محسوس در حالت درجا | وایر خراب | بررسی و تعویض وایر جرقه‌زنی |
3. تراکم ضعیف یا نامساوی سیلندرها
موتور خودرو برای عملکرد صحیح و نرم، به تراکم یکنواخت در همه سیلندرها نیاز دارد. اگر یک سیلندر تراکم ضعیف‌تری داشته باشد، موتور نامنظم کار می‌کند و لرزش در حالت درجا بیشتر حس می‌شود. در بررسی‌های عملی روی خودروهای انژکتوری، نشتی واشر سرسیلندر یکی از دلایل اصلی تراکم نامساوی گزارش شده است.
برای تشخیص و رفع این مشکل باید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
- انجام تست کمپرس برای همه سیلندرها
- بررسی سلامت سوپاپ‌ها و رینگ پیستون
- مراجعه به دفترچه فنی کیا یا هیوندای برای بررسی مقادیر استاندارد تراکم
4. مشکلات مکانیکی موتور
گاهی مشکل به قطعات مکانیکی موتور مربوط می‌شود؛ مثل تاب برداشتن فلایویل یا خرابی یاتاقان‌ها. این ایرادها علت لرزش خودرو در حالت درجا هستند و باعث می‌شوند که موتور دائماً بلرزد. گاهی، حتی با افزایش گاز هم مشکل رفع نمی‌شود و به قوت خودش باقی می‌ماند. یک مکانیک باتجربه در تعمیرگاه تهران می‌گوید:
«وقتی لرزش با تغییر دور موتور کم و زیاد نمی‌شود، احتمال خرابی قطعات مکانیکی موتور بسیار بالاست.»
از جمله راهکارهای رفع این مشکل در لرزش خودرو عبارت‌اند از:
- بررسی بالانس میل‌لنگ
- تعویض یاتاقان‌های فرسوده
- انجام سرویس‌های دوره‌ای منظم
- بازدید و صافکاری فلایویل در صورت تاب برداشتن
5. خرابی یا فرسودگی دسته‌موتور
دسته‌موتور وظیفه جذب لرزش‌های موتور را دارد. اگر لاستیک آن ترک بخورد یا ضعیف شود، حتی در صورت سالم بودن موتور، لرزش شدیدی در کابین احساس می‌شود. طبق تجربه مکانیک‌ها، فرسودگی دسته‌موتور رایج‌ترین دلیل لرزش درجا در خودروهایی مثل پژو پارس و سمند است.
نشانه‌ها، علت و راهکارهای رفع این مشکل را در قالب جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| نشانه‌ها | علت لرزش خودرو در حالت درجا | راهکار |
| لرزش محسوس در کابین | پارگی لاستیک دسته‌موتور | تعویض دسته‌موتور با قطعه اصلی |
| صدای تق‌تق هنگام حرکت | لق شدن دسته‌موتور | بازبینی و محکم کردن اتصالات |
| لرزش شدید هنگام استارت | خرابی دسته‌موتور سمت گیربکس | جایگزینی با قطعه نو |
6. مشکلات سیستم اگزوز یا کاتالیزور
انسداد در مسیر اگزوز یا خرابی کاتالیزور می‌تواند عامل افت کارایی موتور و علت لرزش خودرو در حالت درجا شود. وقتی گازهای خروجی به‌خوبی تخلیه نشوند، فشار برگشتی ایجاد شده و احتراق دچار اختلال می‌شود. این وضعیت هم روی شتاب خودرو تأثیر منفی می‌گذارد و هم لرزش در حالت درجا را بیشتر می‌کند. در بسیاری از خودروهای داخلی، صدای زنگ‌مانند که از زیرِ ماشین شنیده می‌شود، نشانه فرسودگی کاتالیزور است.
چند نمونه راهکار مفید برای برطرف کردن این مشکل:
- بررسی مسیر اگزوز و رفع انسداد
- توجه به نشانه‌های رایج و انجام سرویس
- تعویض کاتالیزور فرسوده با نمونه استاندارد
- استفاده از سوخت باکیفیت برای افزایش عمر کاتالیزور
7. مشکلات کلاچ در خودروهای دنده‌ای
لرزش در حالت درجا، فقط به موتور خودرو مربوط نیست. در خودروهای دنده‌ای، کلاچ فرسوده یا دیسک تاب‌دار هم می‌تواند باعث لرزش خودرو حتی در حالت خلاص شود. طبق یکی از مطالب تخصصی مجله آنلاین Easy Care، لرزش در حالت نیم‌کلاچ یکی از نشانه‌های خرابی دیسک و صفحه است. طبق این مطلب، فرسودگی قطعات و انتقال لرزش از کلاچ به بخش عقبی خودرو باعث لرزش در حالت درجا می‌شوند.
موارد زیر، چند نمونه راهکار تخصصی و مفید هستند:
- تعویض دیسک و صفحه در صورت سایش
- بررسی فنرهای صفحه کلاچ برای جلوگیری از ضربه و لرزش
- تنظیم یا تعویض سیم کلاچ در صورت سفتی بیش از حد
8. کثیفی یا خرابی دریچه گاز و سنسورهای مرتبط
دریچه گاز، جریان هوا به موتور را کنترل می‌کند و وظیفه کنترل میزان هوای ورودی به موتور را دارد. اگر این دریچه کثیف باشد یا سنسورهایی مثل سنسور MAP و TPS خراب شوند، خودرو دچار لرزش می‌شود. در بررسی‌های عملی روی خودروهای انژکتوری (مثل پژو ۲۰۶)، کثیفی دریچه گاز از شایع‌ترین دلایل لرزش درجا شناخته شده است. وب‌سایت AutoZone هم اشاره می‌کند که جمع شدن کربن در بدنه دریچه گاز، علت لرزش خودرو در حالت درجا است.
روش‌های رفع، نشانه‌ها و دلایل این مشکل را در جدول زیر می‌بینید:
| نشانه‌های تکراری | دلیل لرزش خودرو در حالت درجا | راهکار پیشنهادی |
| افت شتاب و لرزش درجا | کثیفی دریچه گاز | شست‌وشوی دریچه گاز با اسپری مخصوص |
| نوسان دور موتور در حالت خلاص | خرابی سنسور TPS | تست و تعویض سنسور |
| افزایش مصرف سوخت | خرابی سنسور MAP | بررسی و جایگزینی با قطعه سالم |
9. گرفتگی یا نشتی در سیستم خلأ (وکیوم)
بسیاری از قطعات موتور خودرو، به فشار خلأ وابسته هستند. بنابراین، اگر شیلنگ‌های وکیوم پاره شوند یا نشتی داشته باشند، مخلوط هوا و سوخت به‌هم می‌خورد. در نتیجه، موتور خودرو در حالت درجا به‌شدت می‌لرزد و این وضعیت ادامه پیدا می‌کند. یک مکانیک باتجربه در پلتفرم تخصصی RepairPal، راهکارهایی برای گرفتگی یا نشتی وکیوم ارائه داده که مهم‌ترین‌شان عبارت‌اند از:
- تعویض اتصالات فرسوده
- بازبینی شیلنگ‌های خلأ برای ترک یا پارگی
- سرویس دوره‌ای و تمیز کردن سوپاپ PCV (تهویه مثبت کارتر)
- استفاده از اسپری کاربراتور برای تشخیص نشتی در اطراف منیفولد
- استفاده از دستگاه تست دود یا نشت‌یابِ دود (Smoke Machine) از جمله دستگاه SLD-501 Turbo
10. خرابی یا ضعف سیستم خنک‌کاری موتور
اگر موتور خودرو، بیش‌ازحد داغ شود، کارکرد آن نامنظم می‌شود و ماشین در حالت درجا می‌لرزد. همچنین، خرابی فن رادیاتور یا ترموستات می‌تواند باعث بالا رفتن دما و عملکرد ناپایدار موتور شود. نشانه‌ها، دلایل و نحوه رفع این مشکل را در قالب جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| نشانه‌ها | دلایل لرزش خودرو در حالت درجا | راهکار |
| بالا رفتن دمای آب | خرابی ترموستات | تعویض ترموستات با نمونه اصلی |
| صدای غیرعادی فن | فن رادیاتور معیوب | تست و تعمیر یا تعویض فن |
| لرزش همراه با جوش آوردن | کمبود آب رادیاتور | تکمیل سطح مایع خنک‌کننده و هواگیری سیستم |
11. خرابی سنسور دور موتور (Crankshaft Position Sensor)
سنسور دور موتور، وظیفه دارد که موقعیت میل‌لنگ را به قطعه ECU خودرو گزارش دهد. اگر این سنسور درست کار نکند، زمان جرقه و پاشش سوخت به‌هم می‌ریزد و موتور در حالت درجا می‌لرزد. در بسیاری از خودروهای داخلی، خطای سنسور دور موتور در دیاگ به‌عنوان عامل اصلی لرزش درجا ثبت می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی صفحه کلاچ خودرو + زمان تعویض
راهکارهایی برای برطرف کردن خرابی سنسور دور موتور:
- در صورت خرابی کامل قطعه، سنسور را کاملاً عوض کنید.
- برای بررسی سلامت سنسور، دیاگ زدن خودرو را امتحان کنید.
- در صورت سولفاته شدن، قطعه سوکت را تمیز یا در صورت لزوم تعویض کنید.
12. خرابی سیستم برقی یا ECU
گاهی مشکل از مغز خودرو یعنی ECU است. اگر برنامه‌ریزی آن به‌هم بخورد یا یکی از سنسورهای اصلی (مثل اکسیژن یا MAF) اطلاعات غلط بدهند، خودرو می‌لرزد. طبق گزارش وب‌سایت تخصصی AutoZone، خرابی ای‌سی‌یو خودرو باعث به‌هم‌ریختن کنترل وضعیت خودرو می‌شود و چاره‌ای به‌جز تعویض آن نیست.
از آنجایی که خرابی ECU بسیار رایج است، در جدول زیر به نشانه‌ها، دلایل و راهکارها اشاره کرده‌ایم:
| نشانه‌هایی که می‌بینید! | دلیل لرزش خودرو در حالت درجا چیست؟ | چه راهکاری وجود دارد؟ |
| لرزش همراه با چراغ چک | خطای قطعه ECU | دیاگ و ریست کردن ECU |
| نوسان دور موتور | خرابی سنسور اکسیژن | تست و تعویض سنسور |
| مصرف سوخت بالا + لرزش | خرابی MAF | تمیزکاری یا تعویض سنسور جریان هوا |
علت لرزش خودرو در حالت درجا برای ماشین‌های ایرانی چیست؟
خودروهای ایرانی به‌خاطر طراحی قدیمی، کیفیت قطعات و کیفیت سوخت، بیشتر از خودروهای خارجی دچار لرزش در حالت درجا می‌شوند. البته، علت لرزش هر خودرو با دیگری متفاوت است. مثلاً در پراید یا پژو، معمولاً دسته‌موتور و سیستم سوخت‌رسانی مقصر اصلی هستند؛ در حالی که در سمند یا دنا، خرابی سنسورهای موتور هم نقش پُررنگی دارد.
در جدول زیر، دلایل لرزش خودروهای ایرانی در حالت درجا و راهکارهای هر کدام را بررسی کرده‌ایم:
| خودروهای داخلی | علت لرزش خودرو در حالت درجا | راهکارهای اصلی |
| پراید | خرابی دسته‌موتور، کثیفی دریچه گاز | تعویض دسته‌موتور، شست‌وشوی دریچه گاز |
| پژو 405 | انسداد فیلتر سوخت، خرابی شمع‌ها | تعویض فیلتر و شمع‌ها، تست کوئل |
| پژو پارس | خرابی دسته‌موتور سمت گیربکس، ضعف سیستم جرقه‌زنی | تعویض دسته‌موتور اصلی، بررسی وایر و شمع |
| سمند | خرابی سنسور دور موتور، مشکلات سیم‌کشی | دیاگ ECU، تعویض سنسور معیوب |
| دنا | نوسان دریچه گاز برقی، خرابی سنسور MAP | به‌روزرسانی نرم‌افزار ECU، تعویض سنسور |
| تیبا | خرابی کوئل دوبل، لرزش ناشی از شمع‌های تقلبی | تست کوئل، استفاده از شمع استاندارد |
| رانا | ضعف دسته‌موتور، گرفتگی سیستم اگزوز | تعویض دسته‌موتور، بازبینی مسیر اگزوز |
| سمند EF7 | خرابی انژکتورها، فشار سوخت پایین | شست‌وشوی انژکتور، تست پمپ بنزین |
دلیل لرزش خودرو در حالت درجا هرچه که هست، زودتر اقدام کنید!
لرزش خودرو در حالت درجا اصلاً آن چیزی نیست که نادیده‌اش بگیرید. این مشکل هم نشانه فرسودگی قطعات است و هم باعث خرابی‌های جدی‌تر مثل آسیب به گیربکس یا مصرف سوخت غیرعادی می‌شود. بنابراین، هرچقدر زودتر به فکر تعمیر باشید، هزینه و دردسر کمتری را تجربه می‌کنید.
خبر خوب این است که شما با ثبت‌نام به‌عنوان راننده تپسی می‌توانید، همزمان با یک تیر دو نشان را هدف بگیرید. اول اینکه اگر به اندازه کافی فعال باشید، به درآمد بالای 60 میلیون تومان در ماه می‌رسید. دوم اینکه می‌توانید، از خدمات تپسی گاراژ برای سرویس و تعمیر خودرو با تخفیف ویژه استفاده کنید.
سوالات متداول
- آیا علت لرزش خودرو در حالت درجا همیشه به موتور مربوط است؟ خیر. اکثر اوقات لرزش از خرابی دسته‌موتور، مشکلات کلاچ یا حتی ایراد در اگزوز خودرو است.
- چرا خودرو بعد از روشن شدن در صبح بیشتر می‌لرزد؟ این حالت معمولاً به شمع‌های فرسوده یا کوئل ضعیف مربوط می‌شود. به طور کلی، سیستم جرقه‌زنی در هوای سرد باید قوی‌تر عمل کند.
- آیا تعویض روغن موتور می‌تواند روی لرزش خودرو اثر داشته باشد؟ بله؛ اگر روغن خیلی کهنه باشد یا ویسکوزیته مناسب موتور نباشد، کارکرد موتور سخت‌تر می‌شود. در نتیجه، لرزش افزایش می‌یابد و ادامه پیدا می‌کند.
- اگر ماشین بعد از تعویض دسته‌موتور هنوز بلرزد، باید چه‌کار کنم؟ در این حالت باید سیستم جرقه‌زنی، دریچه گاز و حتی تراکم سیلندرها هم بررسی شوند.
- لرزش خودرو در حالت درجا در خودروهای اتوماتیک بیشتر است یا دنده‌ای؟ طبق تجربه تعمیرکاران، خودروهای اتوماتیک در صورت خرابی دسته‌موتور یا مشکلات گیربکس بیشتر لرزش نشان می‌دهند.
- آیا استفاده از بنزین سوپر می‌تواند لرزش خودرو را کم کند؟ در برخی خودروها بله. مثلاً بنزین سوپر در بعضی از خودروها، احتراق بهتری ایجاد می‌کند و لرزش درجا را به حداقل می‌رساند؛ مثل دنا، پژو 206 و 207، سمند و پژو پارس.
